Odpowiednie żywienie jest podstawą zdrowego życia psa. Składniki pobierane z pokarmu budują cały organizm zwierzęcia i wpływają na jego funkcjonowanie, a niedobory poszczególnych substancji mają realne przełożenie na występowanie chorób narządowych i systemowych. Dlatego tak ważnym jest zapewnienie psu odpowiedniego pokarmu, zawierającego wszystkie potrzebne mu elementy i pozbawionego substancji szkodliwych. Na rynku dostępnych jest wiele odpowiednich modeli żywienia, lecz niestety jeszcze więcej jest opcji nieodpowiednich. Wybór dobrego składu i wielkości dawki pokarmowej jest utrudniony przez różnorodność ras psów, ich wielkość, aktywność, wiek, oraz choroby towarzyszące. Jak wybrać żywienie dostosowane do potrzeb psa i naszych, oraz na co zwracać uwagę? Po te, oraz inne informacje zapraszam do czytania dalszych części artykułu.

Jak często karmić psa?

Psy jako drapieżniki w toku ewolucji przywykły do jedzenia jednorazowo obfitych porcji pokarmu w pewnych odstępach czasu. Dawniej popularne było karmienie psów raz dziennie, lecz obecnie za optymalną liczbę uważa się dwa posiłki, podawane o regularnych porach. Czasem jednak lepiej sprawdzą się nawet trzy porcje na dobę (w przypadku małych ras psów). Stały dostęp psa do pokarmu jest niewskazany.

Zapotrzebowanie psa na energię

Podstawą psiej dietetyki jest świadomość ile dane zwierzę powinno w ciągu dnia spożyć kalorii. Niestety ze względu na różnorodność ras psów, oraz ich wielkości i aktywności – nie ma uniwersalnego przelicznika odnoszącego się do wszystkich czworonogów, a zapotrzebowanie naszego psa musimy obliczyć sami, lub z pomocą psiego dietetyka. Samodzielnie możemy tego dokonać za pomocą prostego wzoru:

1. W pierwszym etapie obliczamy tzw. metaboliczną masę ciała zwierzęcia. W tym celu jego aktualną masę podnosimy do potęgi 0,75. Tym samym pies, który waży np. 10 kg ma metaboliczną masę ciała wynoszącą 5,6 kg.

2. Na każdy kilogram metabolicznej masy ciała przypada 70 kcal, które pies powinien spożyć w ciągu doby. W przypadku naszego przykładowego psa mnożymy 70 kcal x 5,6 kg, co daje 392 kcal/dobę.

Jest to tzw. RER, czyli Resting Energy Requirement – spoczynkowe zapotrzebowanie na energię i jest to nasza liczba bazowa. Jeżeli jednak nasz pies nie pozostaje w ciągłym bezruchu – musimy do bazowych kalorii dodać energię traconą podczas różnych aktywności i stanów fizjologicznych, lub chorobowych. Tym samym zapotrzebowanie u poszczególnych psów wynosi:

• Szczenię – od młodego (3 x RER) - do starszego (2 x RER)

• Pies dorosły niekastrowany: 1,8 x RER

• Pies dorosły kastrowany: 1,6 x RER

• Pies otyły: 1,4 x RER

• Psy pracujące w zależności od intensywności: 2-8 x RER

• Psi seniorzy zawsze indywidualnie!

Zakładając, że nasz 10 kilogramowy psiak jest dorosłym, kastrowanym psem o umiarkowanej aktywności - mnożymy 1,6 x 392 kcal, co daje 627 kcal. Tym samym obliczyliśmy DER, czyli Daily Energy Requirement – dzienne zapotrzebowanie na energię. Tę liczbę dzielimy na ilość posiłków jakie serwujemy psu, czyli np. 3 posiłki po około 210 kcal, lub 2 posiłki po 315 kcal. Przekąski również należy wliczać do ogólnej sumy kalorii. Po powyższych obliczeniach możemy przejść do omówienia poszczególnych składników diety.

Zapotrzebowanie psa na składniki pokarmowe

Psy i koty należą do rzędu zwierząt drapieżnych. W przeciwieństwie jednak do kota – pies w procesie udomowienia wykształcił pewien rodzaj adaptacji m.in. do trawienia skrobi. Trwają przez to spekulacje, czy przypiąć mu łatkę mięsożercy, czy wszystkożercy. Niezależnie jednak od wybranego określenia podstawą jego żywienia jest mięso, bowiem adaptacja do innych rodzajów pokarmu nie czyni ich optymalnymi dla psów. Dieta bezmięsna u zdrowego psa nie wchodzi w grę. Stosuje się ją jedynie przy specyficznych chorobach stwierdzonych przez lekarza weterynarii, lub w skrajnej alergii.

Białko

Białka składają się z aminokwasów, które stanowią materiał do budowy i funkcjonowania organizmu, oraz podstawowe źródło azotu. Spośród 22 aminokwasów budujących białka tylko 12 pies jest w stanie syntetyzować samodzielnie. Pozostałe 10 należy dostarczać z pożywieniem – są to aminokwasy egzogenne. Należy do nich:

• arginina

• fenyloalanina

• histydyna

• leucyna

• izoleucyna

• lizyna

• metionina

• treonina

• tryptofan

• walina

 

Poszczególne karmy różnią się od siebie poziomem strawności białka, oraz ilością aminokwasów egzogennych. Karmy wysokiej jakości mają współczynnik strawności na poziomie 80-90%, natomiast przy niskiej jakości liczba ta spada do 70-75%, przez co pies powinien spożyć więcej karmy niskiej jakości, by zyskać równą liczbę składników odżywczych. Zazwyczaj poszczególne białka mają nadmiar kilku aminokwasów, przy niedoborze innych. Z tego powodu ważna jest różnorodność białek w karmie, by osiągnąć pożądane stężenie wszystkich aminokwasów. Co ważne – aminokwasy nie podlegają magazynowaniu w organizmie, więc trzeba je dostarczać na bieżąco. Odpowiednia zawartość białka w karmie o umiarkowanej strawności to około 18% suchej masy dla psów dorosłych i 22% dla psów rosnących. Niedobory białka w diecie dorosłych psów spowoduje utratę masy ciała i mięśni, a u rosnących - zaburzenia wzrostu.

Tłuszcze

Główne źródło energii dla psa. Tłuszcze zwiększają smakowitość pokarmu, oraz wspomagają wchłanianie witamin rozpuszczalnych w tłuszczach: A, D, E i K. Najistotniejszym rodzajem tłuszczu są trójglicerydy, składające się z trzech cząsteczek kwasów tłuszczowych połączonych z glicerolem. Kwasy tłuszczowe pełnią m.in. rolę budulcową w błonach komórkowych. Najważniejszym z kwasów jest kwas linolenowy – kwas omega-6 konieczny do przyjmowania z pokarmem. Jest to tzw. NKT, czyli niezbędny kwas tłuszczowy. Do NKT należy również kwas gamma-linolenowy i kwas arachidonowy, lecz mogą one zostać wytworzone z kwasu linolenowego, więc mają drugorzędne znaczenie. Niedobór NKT może powodować wypadanie włosów, zmiany skórne, zapalenia trzustki, choroby wątroby, oraz zespół złego wchłaniania.

Węglowodany

Psy nie mają określonego zapotrzebowania na cukry. Węglowodany strawne, czyli głównie skrobia, mogą jednak stanowić dodatkowe źródło energii u psów podczas ciąży, lub laktacji, oraz u psów ras małych i sportowych. Ich źródłem mogą być warzywa po obróbce termicznej i rozdrobnieniu, takie jak dynia, cukinia, pietruszka, seler, batat, ziemniak i marchew (ta również na surowo). W małej ilości psy mogą również spożywać owoce, po wcześniejszym pozbawieniu ich pestek. Do grupy odpowiednich owoców zalicza się m.in. jabłko, gruszkę, arbuza, banana, maliny i truskawki.

Witaminy i związki mineralne

Witaminy biorą udział w różnorodnych procesach metabolicznych. Nie stanowią źródła energii, ani materiału budulcowego, lecz ich niedobór wywołuje konkretne objawy kliniczne. Witaminy dzielą się na rozpuszczalne w wodzie (wit. z grupy B, oraz wit. C), oraz tłuszczach (wit. A, D, E i K).

Witamina A – obecna m.in. w marchewce. Jej niedobór powoduje zaburzenia wzrostu i rozrodu.

Wit. D – jej niedobór powoduje krzywicę u młodych zwierząt i rozmiękanie kości u psów starszych.

Wit. E – niedobór przyczynia się do osłabienia odporności i zaburzeń w rozrodzie.

Brak witaminy K wywołuje wydłużenie czasu krzepnięcia.

Niedobór witamin z grupy B wywołuje zaburzenia łaknienia, spadek masy ciała, spowolnienie wzrostu, problemy neurologiczne, zmiany skórne, lub niedokrwistości.

Witaminę C psy są w stanie syntetyzować samodzielnie i nie ma potrzeby dostarczania jej z pożywieniem.

Związki mineralne to elementy nieorganiczne o dużym znaczeniu dla organizmu. Dzielą się na makro- i mikroelementy, zależnie od udziału procentowego w ustroju. Tym samym pierwiastki stanowiące większą część całkowitej zawartości związków mineralnych w ciele to wapń, fosfor, magnez, siarka, sód, potas i chlorki. Do mikroelementów należy żelazo, cynk, miedź, mangan, jod, selen i kobalt.

Na uwagę zasługuje fakt, że szkodzi zarówno nadmiar, jak i niedobór każdej z wymienionych substancji.

Woda

Woda to najważniejszy składnik odżywczy. Zarówno my, jak i nasze psy potrafilibyśmy przeżyć względnie długo bez jedzenia, ale bez wody czas ten uległby znacznemu skróceniu. Woda stanowi większą część naszych organizmów, oraz służy za środowisko dla wszystkich przemian metabolicznych. Pobieramy ją wraz z jedzeniem, piciem, lub w trakcie reakcji chemicznych zachodzących w organizmie. Problem pojawia się przy karmieniu psa suchą karmą. Zazwyczaj psy same uzupełniają niedobory wody, lecz może zdarzyć się brak zainteresowania psa piciem z miski. W takiej sytuacji należy zmienić karmę na mokrą.

Problemem może być również picie przez psa nadmiernej ilości wody. Za granicę przyjmuje się wypijanie ponad 90 ml/kg masy ciała/dobę. Taki objaw zazwyczaj wskazuje chorobę, chyba że mamy do czynienia z psem o dużej aktywności fizycznej.

 

Bibliografia:

A. Cholewiak-Góralczyk, Nie dla psa (i kota) kiełbasa, czyli jak zdrowo karmić swojego zwierzaka, Kraków 2020

M. Jank, J. Wilczak, Jak żywić psa, Warszawa 2011

L. P. Case, Pies – zachowanie, żywienie i zdrowie, Łódź 2010, wyd. 1, dodruk 2018

 

 

autorka :  Karolina Gajewiak

 

 

 

   Karolina Gajewiak, studentka piątego roku medycyny weterynaryjnej

    Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie.

    Prowadzi profil edukacyjny dla właścicieli zwierząt o nazwie

    karma.veterinary, możliwy do znalezienia na instagramie oraz facebooku.