Układ pokarmowy to bez wątpienia bardzo ważna część ciała. Organizmy zbudowane są jednak w taki sposób, że żadnego z układów nie sposób nazwać najważniejszym. Czymże jest bowiem sprawny układ pokarmowy dla zwierzęcia z niewydolnym układem oddechowym, lub sprawny układ oddechowy, przy niesprawnym wydalniczym? Podobnie sprawa wygląda przy poszczególnych narządach w danym układzie. Tym samym żołądek objęty chorobą jest w stanie zaburzyć funkcjonowanie całego układu pokarmowego psa, lub nawet doprowadzić do jego śmierci.

Wrzody żołądka

Wrzody to uszkodzenia warstwy mięśniowej błony śluzowej ściany żołądka, sięgające do błony podśluzowej, lub głębiej, wywołujące ból i krwawienie. Płytsze uszkodzenia nazywane są nadżerkami. Różnią się one od ran skóry, gdyż rana w żołądku wystawiona jest na działanie kwasu solnego i enzymów trawiennych, przez co często nie jest w stanie się samoistnie uleczyć. Fizjologicznie ściana żołądka jest chroniona przed niskim pH i enzymami za pomocą warstwy śluzu. Do nadżerek i owrzodzeń dochodzi, gdy warstwa ta ulega miejscowemu zmniejszeniu, lub zanikowi. Przyczyną tego może być długotrwały stres, połknięte ciała obce, substancje żrące, leki, choroby nerek i wątroby, lub nowotwór. Częstym powodem wrzodów jest również podawanie psu ludzkich leków przeciwzapalnych i przeciwbólowych z grupy NLPZ (niesterydowych leków przeciwzapalnych) na bazie ibuprofenu, lub kwasu acetylosalicylowego. Objawy choroby nie są niestety specyficzne. Należy do nich posmutnienie, spadek kondycji, ból brzucha, zmienny apetyt, utrata masy ciała i wymioty. Wymioty przy owrzodzeniu żołądka charakteryzują się obecnością krwi świeżej, lub przypominającej fusy po kawie. Objawy te wysnuwają podejrzenie choroby wrzodowej, lecz mogą występować również przy innych dolegliwościach. Diagnozę potwierdza się badaniem endoskopowym żołądka, czyli gastroskopią. Wrzody tworzą się zazwyczaj w części odźwiernikowej żołądka i na jego krzywiźnie mniejszej. W przypadku nieleczonego owrzodzenia ostatecznie może dojść do perforacji ściany żołądka, która skutkuje zapaleniem otrzewnej, wstrząsem i śmiercią. Na szczęście częściej występują wrzody o małej średnicy, które nie doprowadzą do takiego stanu, a jeżeli nie jest to owrzodzenie na tle nowotworowym – rokowanie jest dobre. Wrzody o małej średnicy leczy się farmakologicznie za pomocą leków m.in. zmniejszających produkcję kwasu solnego, oraz osłaniających ścianę żołądka. Nie stwierdzono predyspozycji rasowych, ani wiekowych w występowaniu wrzodów, lecz stanowczo bardziej narażone na nie są psy lękliwe, zwłaszcza przeżywające stres separacyjny przy zostawieniu samemu domu na wiele godzin (stres powoduje niedokrwienie żołądka i odsłonięcie jego błony śluzowej z warstwy śluzu). Dieta stosowana przy wrzodach żołądka powinna odciążać przewód pokarmowy mechanicznie i chemicznie. Pokarm powinien być lekkostrawny, podawany częściej, w mniejszych ilościach.

Skręt żołądka

Skręt żołądka to nagły, ciężki stan chorobowy wymagający szybkiej pomocy weterynaryjnej. Nieleczony kończy się bolesną śmiercią, lecz nawet przy profesjonalnej opiece śmiertelność psów wynosi od 20 do 45%. Powodem takich statystyk są powikłania do których dochodzi podczas skrętu żołądka. Często równolegle ze skrętem tworzy się wzdęcie, które uciska na ważne naczynia krwionośne. Ucisk na żyły powoduje zmniejszenie powrotu żylnego do serca i powstanie stanu wstrząsu. Zastój krwi wywołuje niedokrwienie ważnych narządów, oraz rozsiane krzepnięcie wewnątrznaczyniowe (DIC). Niedotleniony organizm przechodzi na metabolizm beztlenowy, przy czym szybko rozwija się kwasica. Często żołądek podczas skrętu pociąga za sobą śledzionę, uniemożliwiając prawidłowy przepływ krwi wewnątrz narządu. W takiej sytuacji dochodzi do martwicy śledziony i powinno się ją usunąć chirurgicznie podczas zabiegu repozycji żołądka. Często podczas operacji przyszywa się żołądek do ściany jamy brzusznej, co zapobiega kolejnym jego skrętom w przyszłości.

Przyjmuje się, że do skrętów żołądka predysponowane są psy ras dużych i olbrzymich, o wąskiej i głębokiej klatce piersiowej. Taka budowa ciała może może mieć wpływ na niewłaściwe ułożenie przełyku i żołądka, a tym samym może uniemożliwiać odbijanie gazów, co jest jedną z przyczyn omawianej patologii. Najczęściej wymieniane rasy narażone na skręt żołądka to m.in.:

• owczarek niemiecki

• dog niemiecki

• bernardyn

• seter irlandzki i szkocki

• pudel olbrzymi

• basset

• labrador

• berneński pies pasterski

• alaskan malamute

• rottweiler

Poza predyspozycją rasową wpływ mają także czynniki ryzyka, takie jak:

• starszy wiek psa

• płeć męska

• stres

• niedożywienie

• styl karmienia psa raz dziennie dużymi porcjami pokarmu

• wysiłek fizyczny po jedzeniu

• szybszy pasaż jelitowy

Główne objawy skrętu żołądka to apatia, niechęć do ruchu, wzdęcie brzucha, tym samym powiększenie jego obrysu, bladość błon śluzowych, ślinotok, zdenerwowanie, przyspieszone bicie serca, nieskuteczny odruch wymiotny i duszność.

Refluks

Refluksem nazywamy cofanie się treści pokarmowej między poszczególnymi odcinkami układu pokarmowego. W zależności od lokalizacji wyróżniamy refluks dwunastniczo-żołądkowy, żołądkowo-przełykowy, lub ich połączenie: refluks dwunastniczo-żołądkowo-przełykowy. U psów najczęściej mowa o refluksie dwunastniczo-żołądkowym.
Patologia zarzucania treści dwunastnicy do żołądka jest dyskusyjna, ponieważ w małych ilościach zachodzi względnie często nawet u zdrowych psów. Z tego powodu niektórzy autorzy uznają cofanie się małej ilości treści za zjawisko fizjologiczne. Faktem jest jednak, że sok dwunastniczy zmienia stan śluzówki żołądka i może wywołać jego zapalenie. U psów w czasie głodu, kiedy odruchy wypierania treści żołądkowej do dwunastnicy są rzadsze – następuje nagromadzenie w żołądku porcji soku dwunastniczego. Występuje wtedy przekroczenie progu wymiotnego i pojawienie się tzw. wymiotów głodowych. Gdy pojawiają się sporadycznie uznaje się je za normę, lecz w większej częstotliwości mogą się przyczynić do wzmożonego refluksu dwunastniczo-żołądkowego, oraz do wystąpienia choroby refluksowej z pełnymi jej objawami.
Charakterystycznym objawem refluksu dwunastniczo-żołądkowego są więc śluzowe wymioty z domieszką żółci. Występują one zazwyczaj w godzinach porannych, lub po dłuższej głodówce i często są poprzedzane zjadaniem trawy. Wymioty te wydają się przynosić psom ulgę, gdyż wracają po nich do normalnej aktywności. Podobnie po nakarmieniu psa – wymioty mijają do czasu następnej głodówki. Występuje tutaj pewnego rodzaju błędne koło, gdyż wymioty nasilają refluks, a refluks może wywołać wymioty. Istnienie refluksu dwunastniczo-żołądkowego stwierdza się przy ocenie śluzówki żołądka podczas gastroskopii.

Gastritis

Gastritis po przetłumaczeniu oznacza zapalenie żołądka. Zmiany zapalne mogą powstawać w reakcji na ciała obce, bakterie, toksyny, wirusy, alergeny, lub choroby systemowe, lecz równie często ich przyczyna pozostaje nieustalona. Zależnie od szybkości postępowania choroby i czasu jej trwania wyróżnia się zapalenie ostre lub przewlekłe, przy czym oba rodzaje wywoływane są tymi samymi czynnikami. Choroba objawia się najczęściej posmutnieniem, brakiem apetytu, wymiotami, biegunką, bólem, złym samopoczuciem i odwodnieniem. W cięższym przebiegu zapalenia w wymiotach może pojawić się krew przypominająca fusy po kawie. Krew w kale objawia się jako tzw. smoliste stolce. Lecząc gastritis zawsze należy szukać przyczyny pierwotnej chorby i starać się ją wyeliminować. Na początku terapii zapalenia żołądka zazwyczaj zalecana jest głodówka z nawadnianiem dożylnym, oraz stosowanie odpowiednio dobranej farmakoterapii.

Podsumowanie

Układ pokarmowy to precyzyjny system, gdzie awaria jednego elementu jest w stanie zaburzyć pracę całego organizmu. Niewielkie uszkodzenia, mimo że zazwyczaj są szybko naprawiane – w specyficznych warunkach mogą przerodzić się w większy problem. Tym samym refluks może wywołać zapalenie żołądka, które postępując potrafi doprowadzić do owrzodzenia. Rolą opiekuna zwierzęcia i lekarza weterynarii jest odpowiednia opieka, by jak najszybciej powstrzymać ten przykładowy bieg wydarzeń, jak i wiele innych niekorzystnych historii. Pamiętajmy o badaniach profilaktycznych, które potrafią wykryć wiele schorzeń we wczesnym stadium rozwoju i nieraz uratować życie zwierzaka.

 

 

autorka :  Karolina Gajewiak      

                  

 

 

 

   Karolina Gajewiak, studentka piątego roku medycyny weterynaryjnej

    Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie.

    Prowadzi profil edukacyjny dla właścicieli zwierząt o nazwie

    karma.veterinary, możliwy do znalezienia na instagramie oraz facebooku.